CDD-onderzoek en cryptocurrency

Bij alle CDD/AML-projecten komen we in de praktijk transacties tegen die gerelateerd zijn aan cryptocurrency. Cryptocurrency hebben als kenmerk dat (internationaal) betalingsverkeer anoniem, snel en goedkoop is. Voor de gebruiker kan de anonimiteit een voordeel zijn, maar voor de banken leidt dit tot mogelijke compliancerisico’s.

Als financiële instelling kun je niet om het bestaan en gebruik van cryptocurrency heen. Maar hoe zorg je ervoor dat jouw organisatie de wetgeving niet overtreedt en geen schade oploopt door het gebruik van cryptocurrency in het betalingsverkeer van jouw klanten? Denk hierbij aan reputatieschade of een boete van een toezichthouder vanwege nalatigheden bij het voorkomen van  witwassen en integriteitsschendingen.

Cryptocurrency hebben een hoog risico

DNB kwalificeert cryptocurrency als producten met een hoog risico. De cryptocurrency is een legale valuta, maar aan het gebruik en omwisselen van cryptocurrency zitten witwasrisico’s. De FIU heeft in 2017 nieuwe witwastypologieën vastgesteld naar aanleiding van de aan- en verkoop van cryptocurrency. Het is dan ook van belang dat het gebruik van cryptocurrency tijdens betalingsverkeer als een potentieel hoog risico wordt gekwalificeerd in het cliëntonderzoek en de transactiemonitoring van banken.

Herkomst van de gelden

Centraal in het CDD-onderzoek staan vragen als ‘wie is de klant’, ‘waar wordt de rekening voor gebruikt’, ‘past het transactiepatroon bij de klant’ en ‘welke risico’s spelen bij de klant’. Denk hierbij aan geografisch risico, vermogensrisico, productrisico en transactierisico. Bij het gebruik van cryptocurrency gaat het vooral om de herkomst van de gelden en wie de cryptocurrency aankoopt of voor wie de cryptocurrency worden aangekocht.

Hoe cryptocurrency transacties herkennen?
Cryptocurrency kun je herkennen aan transacties met exchangebedrijven en cryptohandelsplatformen. In de omschrijving van transacties en/of de naam van de tegenpartij kun je bijvoorbeeld zien of er cryptocurrency aangekocht worden. Belangrijk hierbij is: wat is de herkomst van de gelden waarmee de cryptocurrency worden aangekocht? Is hier sprake van aankoop voor eigen gebruik of aankoop voor derden? Vooral dit laatste is risicovol. Centrale vraag is: is hier mogelijk sprake van witwassen? Ook inkomend geld via een exchangebedrijf is te herkennen aan de afzender. Als je een dergelijke transactie ziet is de vraag ‘waar komt het geld oorspronkelijk vandaan?’. Kun je de herkomst verifiëren aan de hand van aankopen van de cryptocurrency in het verleden? Zijn gelden na verkoop van de cryptocurrency direct contant gemaakt door opnames of direct doorgeboekt naar een andere persoon of ander bedrijf? Komt het uit een wallet en van wie is die wallet? Komt het via verschillende wallets? En niet onbelangrijk: lijkt het eenmalig en gaat het om een klein bedrag? In het laatste geval is het, afhankelijk van eventuele andere risicofactoren, niet altijd noodzakelijk om de klant periodiek op cryptocurrency te reviewen.

Bindend advies compliance officer
De analist brengt de risico’s in kaart en bepaalt het risicoprofiel van de klant. Vanuit CDD-perspectief hebben klanten die transacties verrichten met cryptocurrency een hoog transactierisico. Het is daarom van belang dat de CDD-analist ook de witwastypologieën van de FIU, voor de aan- en verkoop van cryptocurrency, meeneemt in zijn analyse. Als er kenmerken zijn van een van deze typologieën, dan dient hij dit op te nemen in zijn conclusie. In de praktijk betekent dit dat de analist, bij het bepalen van het risicoprofiel, onder andere onderzoekt of er veel transacties zijn met de cryptocurrency of dat er sprake is van een ‘gewone’ belegging. Bij twijfel kan de analist advies inwinnen bij de compliance officer. De compliance officer geeft op basis van het onderzoek bindend advies over welk risicoprofiel de klant krijgt, hoe de klant verder te monitoren en hoe om te gaan met de klant. Een van de beheersmaatregelen richting de klant kan zijn dat cryptocurrency-gerelateerde transacties via de betaalrekening niet meer zijn toegestaan. Als er sprake is van een ongebruikelijke transactie op de rekening, dan is een melding bij de FIU vereist.

Cryptocurrency weren?

Als organisatie loop je het risico dat je verantwoordelijk wordt gehouden voor het niet voorkomen van witwassen. Dit risico is te managen door voldoende inspanning te leveren in de vorm van CDD-onderzoek en transactiemonitoring. Randvoorwaarde hierbij is dat analisten zich goed bewust zijn van de risico’s van de cryptocurrency. Daarnaast moeten ze op de hoogte zijn van de witwastypologieën gerelateerd aan de aan- en verkoop van cryptocurrency. Een training door bijvoorbeeld een compliance officer kan helpen bij het vergroten van de kennis van de witwastypologieën en het bewustzijn van deze risico’s.  

Of is het makkelijker en/of beter om klanten die transacties verrichten met cryptocurrency te weren? Vanuit commercieel oogpunt kan het zonde zijn om deze klanten alleen daarom te weren. Deze klanten kunnen veel opleveren door kennisdeling, waarmee je nieuwe producten kunt ontwikkelen en oude producten kunt verbeteren. Het weren van deze klanten is ook geen toekomstbestendige oplossing. Het gebruik van cryptocurrency geeft nieuwe inzichten in nieuwe betaalmiddelen. De verwachting is dat het gebruik in de toekomst alleen maar zal toenemen. Het begrijpen van dit betalingsverkeer wordt daarom steeds essentiëler. De cryptocurrency biedt jouw organisatie de mogelijkheid om nu al te anticiperen op die andere nieuwe betaalmiddelen. Vanuit de overtuiging van compliance om integer te zijn en integer te handelen. Daarnaast is het ook meer toekomstbestendig om CDD-onderzoek en transactiemonitoring gerelateerd aan nieuwe betaalmiddelen goed in te richten. Inmiddels is er voldoende expertise voorhanden. Wij kunnen op dit onderwerp organisaties ontzorgen.

Crypto-exchangebedrijven vallen onder regulering DNB

In de praktijk zien we op dit moment dat het voor crypto-exchangebedrijven lastig is om een bankrekening in Nederland te openen. Banken zijn terughoudend om aan deze partijen diensten te verlenen gelet op de eisen vanuit de Wwft. Ze willen voorkomen betrokken te raken bij witwassen. Inmiddels vallen ook de crypto-exchangebedrijven zelf onder de regulering van DNB, wat betekent dat ook zij verplicht zijn om zich te registreren bij DNB, cliëntonderzoek te doen, transacties te monitoren en meldingen te doen bij de FIU. Dit neemt niet weg dat een bank zelf ook zorgvuldig CDD-onderzoek en transactiemonitoring moet blijven doen.

Conclusie

Het op orde krijgen van CDD-onderzoek en transactiemonitoring in relatie tot het gebruik van cryptocurrency is van belang om te voorkomen dat je als organisatie reputatie- of financiële schade loopt. Niet het weren van cryptocurrency, maar het hierop goed inrichten van je organisatie met het juiste beleid en de juiste processen en procedures is toekomstbestendig. Met de juiste middelen en resources kun je de risico’s op het gebied van cryptocurrency voldoende mitigeren. Blijf kritisch omdat de benodigde monitoring deze klanten tot intensieve klanten maakt.